Çocuğun çizgisel gelişim basamakları:
Karalama Dönemi 2-4 Yaş (Seribbling)
Şema Öncesi Dönem 4-7 Yaş (Preschematic)
Şematik Dönem 7-9 Yaş (Schematic)
İlk çizgiyle tanışma; Çocuk iki yaş dolaylarına vardığında (birkaç ay erken veya geç olabilir) bir eliyle ya da iki eliyle tuttuğu kalem, tebeşir, kömür parçası, pastel fırça gibi bir araçla zemine vurarak darbeler atar, kalem veya başka aracın kayması ile çizgi ile tanışır. (Yavuzer, 1998: 33)
İlk şekillerin oluşumu; Bu çizgisel hareketler ile çocuk kalem veya benzeri aracı yüzey üzerine vurduktan sonra ileri-geri sonrada kendi etrafında döndürerek elde ettiği yuvarlağımsı çizgileri ortaya çıkarır. Bu çizgiler planlanmamış, rastgele ve içgüdüsel olduğu için düzensizdir. (Yavuzer, 1998: 32)
El-Zihin koordinasyonunu kurmaya başlama; üç yaşlarına doğru karalamalara devam eden çocuklar, bu karalamaları yaparken daha kontrollü çizgiler ve hareketler geliştirirler. (BuyurganBuyurgan, 20078 : 54; Kırışoğlu, 1991: 839 )
İnsan figürü çizme; insan çizen çocuk yuvarlak bir baş içinde yuvarlak gözler; hatta yuvarlak göz bebeği, yuvarlak bir burun, düz yatay bir çizgi ile ya da kavisli bir çizgi ile ağzı, başın altında çıkan dikey düz çizgi ile bedeni yine düz çizgileri kolları, kolların ucunda yuvarlak çizgilerden elleri çizebilir. Bedene çubuk ayak, el ve ayakların eklenmesi dört yaşındadır. (Buyurgan-Buyurgan, 2007: 56)
Şema öncesi döneme(4-7 yaş) giren çocukların hayal dünyaları gelişmekte, kendini algılayıp çevreyi tanımakta, duygularını ve hayallerini resimlerine yansıtmaktadırlar. Eğitimciler ve aileler çocukların resimlerinin dönemsel özelliklerini bildikleri takdirde onun dünyasını da çözebileceklerdir. El kasları fazla gelişmemiş olan çocuk imgeleri vermekte zorlanmakta, çizimleri şema yerine sembol şeklinde vermektedir. Yaş ve bilişsel gelişme arttıkça çocuğun sembolleri şemaya yavaş yavaş benzemeye başlar.
“Çocuklar resimlerinde nesneleri resim düzlemine yatırarak çizerler. Sanat eğitiminde düzleme özelliği olarak isimlendirilen bu özellikteki nesneler bir görüş noktasından değil de birçok görüş noktasından bakılıyormuş gibi çizilir. Çocuklar bu tür resimleri yaparken ya kâğıdı resmi yaptıkları yöne doğru çevirerek ya da kendileri kâğıdın etrafında dönerek çizerler” (Buyurgan-Buyurgan, 2007: 58). Bunun nedeni çocuğun bütün nesne ve kişileri üç boyutuyla birlikte tamamen gösterme isteğidir. Arka arkaya gelen iki figürün arkadakinin büyük kısmının görünmemesine rağmen arkadaki figürü yatırarak tamamen gösterir. Ya da bir evin ön kısmı, yan kısmı ve arka kısmının birlikte vermeye çalışması çocuğun bildiği gerçeği yansıtma çabasından kaynaklanır. Bu dönemdeki çocuklara çizdirilen resimler incelendiğinde resimlerin çoğunda mekânı sınır ve yer çizgileriyle verdikleri görülmüştür.
Röntgen (saydam) çizimde eş anlamlı bir gösterim vardır. 5-7 yaş arasındaki çocukların yaptığı çizimlerde bazen çocuğun var olduğunu bildiği ama normal olarak göremediği öğeler hala bulunabilir. Bunun sonucunda ‘saydam’ ya da ‘röntgen’ çizim denen şeffaf resim ortaya çıkar (Yavuzer, 2003: 46)11. Örneğin; evin içinde insan ve eşyaların gösterimi, denizin içinde balıkların gösterimi, annenin karnındaki bebeğin gösterimi gibi. Çocuk derinliği verememekte, perspektifi kuramamaktadır. Bu dönemde en çok insan figürü çizilir. Figürler genelde çöp adam şeklindedir. Figürlerde görülen özellikler daha çok iribaş figürlerin gelişmemiş bir baş (daire) ve çoğunlukla iki bacak (daireden çıkan iki çizgi) oluştuğu düşünülür. Başta bazen gözler burun ağız bulunur. (Malchiod, 2005:123)12